რა არის პეპტიკური წყლული?
პეპტიკური წყლული კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის ლორწოვანი გარსის დაზიანებაა, რომლის სიღრმე აღწევს სუბმუკოზურ შრემდე და დიამეტრი 5 მმ-ზე მეტია. თუ დაზიანება უფრო მცირეა, მას ეროზია ეწოდება.
პეპტიკური წყლულის მიზეზები
წყლულის განვითარება დაკავშირებულია კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დამაზიანებელ და დამცავ ფაქტორებს შორის დისბალანსთან. ძირითადი გამომწვევი მიზეზებია:
- კუჭის მჟავა და პეპსინი – ხელს უწყობენ ლორწოვანი გარსის დაზიანებას
- Helicobacter pylori ინფექცია – ერთ-ერთი მთავარი გამომწვევი ფაქტორი
- არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო პრეპარატები (NSAIDs) – ხანგრძლივი მიღება ზრდის წყლულის განვითარების რისკს
- დამცავი მექანიზმების დარღვევა – პროსტაგლანდინების, ლორწოს, ბიკარბონატისა და სისხლის მიმოქცევის დაქვეითება ლორწოვან გარსში
პეპტიკური წყლულის სიმპტომები
ძირითადი სიმპტომები:
- ტკივილი ეპიგასტრიუმის მიდამოში
- გულძმარვა
- ბოყინი და შებერილობა
იშვიათი სიმპტომები:
- ყაბზობა ან დიარეა
- გულისრევა და ღებინება
- სწრაფი დანაყრების შეგრძნება
კუჭის წყლული ხასიათდება ტკივილით, რომელიც ჩნდება საკვების მიღებიდან 20-30 წუთში და ქრება კუჭის დაცლის შემდეგ.
თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულისას ტკივილი ჩნდება უზმოზე (ე.წ. "მშიერი ტკივილი"), განსაკუთრებით გამთენიისას ან ჭამიდან 2-3 საათის შემდეგ.
⚠ საგანგაშო ნიშნებია: სისხლიანი ღებინება და შავი ფერის განავალი.
დიაგნოსტიკა
პეპტიკური წყლულის დიაგნოსტიკა ხდება შემდეგი მეთოდებით:
- ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია (ენდოსკოპიური კვლევა)
- Helicobacter pylori-ის დიაგნოსტიკა (ბიოფსია, სეროლოგიური ტესტი, ფეკალური ანალიზი, სუნთქვის ტესტი)
- სისხლის საერთო ანალიზი (ანემიის გამოსავლენად)
- გასტრინის ანალიზი (მრავლობითი წყლულების შემთხვევაში)
მკურნალობა
მკურნალობის შერჩევა ხდება ინდივიდუალურად, გამომწვევი მიზეზის გათვალისწინებით.
- Helicobacter pylori-ის ინფექციის არსებობის შემთხვევაში ინიშნება ერატიკაციული თერაპია
- კუჭის მჟავიანობის შემცირება – გამოიყენება პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორები (PPI), H2 ანტაგონისტები და აციდ-სუპრესიული თერაპია
- აქტიური გასტროინტესტინული სისხლდენისას აუცილებელია დაუყოვნებელი ჰოსპიტალიზაცია და ენდოსკოპიური მკურნალობა
რეკომენდაციები პაციენტებისთვის
- მკაცრი დიეტა – უნდა გამოირიცხოს მკვეთრი, ცხიმიანი და მჟავე საკვები
- NSAIDs-ის შეწყვეტა – აუცილებელია ალტერნატიული მკურნალობის შერჩევა
- ანტიკოაგულანტების შეზღუდვა – მაღალი რისკის პაციენტებში საჭიროა ალტერნატიული თერაპია
